Deze tekst is uitgesproken door de ambassadeurs van ‘belemmerende medicatie op vrij sterven’ op het composium ‘de rol van vaccinatie en medicatie op vrij leven en sterven’ Inleiding
Dit document is onderdeel van het thema ‘belemmerende werking van medicatie op vrij
sterven’. ( Voor de achtergrond hiervan zie het document ‘conserverende medicatie’
te vinden op de website van Marieke de Vrij www.devrijemare.nl : thema mens zijn ->
Bij belemmerende medicatie gaat het om medicijnen die nadelige bijwerkingen hebben
In de uitwisseling met de artsen heeft Marieke de Vrij op inspiratieniveau naar
Antipsychoticum haldol 1. Haldol bij angst en onrust
Haldol is een medicijn dat in de terminale fase wordt gebruikt bij angst en onrust (en
misselijkheid). Vaak is het zo dat door het gebruik van haldol er minder angst is bij de
patiënt, daardoor kan ook de pijnbeleving veranderen. Er is dan minder pijnmedicatie
NB! Als de patiënt ontspannen is, bespoedigt dat zijn overlijden als dat de bedoeling is.
Werking: Haldol heeft een opliftend effect, waardoor depressie vermeden kan worden.
Het is bedoeld als- kortdurend- hulpmiddel. Het is helpend wanneer iemand teveel in
zichzelf gekeerd is, om weer makkelijker in contact te komen met anderen, beter
aanspreekbaar te zijn en weer bewuster te kunnen gaan waarnemen. Het werkt contact
bevorderend als er een rem zit op contact.
Men kan zeggen dat haldol eigenlijk geen geneesmiddel is, maar meer een oppepmiddel
ter verbetering van de communicatie met zichzelf en met anderen.
Overlijdensfase: In de laatste levensfase verbeteren contactuele vaardigheden door het
gebruik van haldol, zodat er meer ruimte kan ontstaan om te praten over diepe
In combinatie met liefdevolle zorg kan haldol helpen bij acceptatie dat het moment
2013 / Mens zijn / Vraagstukken rondom sterven / Marieke de Vrij
Bij moeite met overlijden: kan het gebruik van haldol de verwachting scheppen dat
het leven niet losgelaten hoeft te worden. Dan is er kans dat de vechtkracht om nog te
Dus het middel haldol kan zowel helpend zijn als niet helpend bij overgave naar sterven
toe. Het is belangrijk om dat onderscheid te maken.
Conclusie: Haldol heeft een gunstige invloed, bij tijdelijk gebruik, om in de laatste
levensfase angst en onrust te verminderen en iemand uit een depressie te halen. De
depressieve sfeer wordt minder en allerlei gevoelens en gedachtegangen worden
toegankelijker voor de persoon die het betreft, wat overigens nog niet hetzelfde is als
een doorleefd bewustzijn, maar maakt wel lichter.
Pas op met haldolgebruik bij mensen die stervend zijn en tot het laatste moment vechten
2. Haldol bij delier
Delier is vaak een voorbode voor dat iemand binnenkort komt te overlijden. De reserves
van het lichaam raken op. Het komt regelmatig voor bij mensen die langdurig COPD
medicatie hebben gehad en ook na operaties op oudere leeftijd, met name door narcose.
Wat is een delier? Psychiater: een delier veroorzaakt ontregeling van het bewustzijn wat gepaard gaat met
bewustzijnsschommelingen en ook vaak met verwardheid bij mensen die eigenlijk niet
Inspiratie van Marieke: mensen raken als het ware buitenzinnig. Dat heeft vele varianten: extreem teruggetrokken of extreem naar buiten gericht, wat afwisselend voor kan komen, heftigheid in gebaren en chaotisch zijn in taalgebruik. Dat maakt dat iemand buitengewoon moeilijk aanspreekbaar is. Soms is er tijdelijk urineverlies waarbij daadwerkelijk emoties uitgewaterd worden. Mensen kijken heel naargeestig of overgefocused uit hun ogen.
Voor de familie en de omgeving is dit heel zwaar om mee te maken.
Als er sprake is van een deliersituatie wordt menigmaal een psychiater op consultbasis
ingeschakeld. Hij kan besluiten om haldol (of soms risperdal) voor te schrijven.
Het antipsychoticum haldol kan dit proces inkapselen. Zeker als je haldol op een extreem
moment geeft, kapsel je de extremiteit in van o.a. de gevoelens en is er een grote kans
dat het delier door de medicijnen heen schiet, zodat de patiënt onbehandelbaar lijkt. Dus
de werkzaamheid is sterk afhankelijk van wanneer het medicijn de emotie vastlegt.
2013 / Mens zijn / Vraagstukken rondom sterven / Marieke de Vrij
In vroegere tijden werd een delier niet behandeld met een antipsychoticum en zou
iemand waarschijnlijk heel snel overlijden.
De vraag is of door behandeling van een delier met haldol, het stervensproces verlengd wordt?
Mensen met een delier zijn ogenschijnlijk niet aanspreekbaar en kunnen zich niet goed
uitdrukken als ze iets lijken te willen zeggen. Ze komen daardoor onsamenhangend over
en drukken zich ook chaotisch uit in lichaamsbewegingen.
Dat maakt dat deze mensen sterke vereenzaming doorgaan omdat hun
uitdrukkingsvaardigheden geblokkeerd zijn.
Dat roept de vraag op: helpen wij hen, wanneer we medicatie voorschrijven zodat ze weer wat beter kunnen communiceren met hun omgeving? Of verlengen we hun wanhoop die al ontstaan is, door sterven uit te stellen? Wat is het meest gunstige wat je een patiënt aan kan bieden?
Als het zichtbaar en invoelend is voor de omstanders dat de patiënt wegkwijnt zodanig
dat hij alle interesse voor de buitenwereld verloren heeft, dan is medicatie toevoeging
Maar als iemand wanhopig probeert in communicatie te komen naar anderen en het is
zichtbaar dat de middelen daartoe ontbreken via uitdrukking en via de gebaren die
iemand maakt, dan kunnen medicijnen, in dit geval haldol, geleidelijk opgestart worden.
Een lichte verbetering kan de mogelijkheid bieden om uit te spreken wat nog gezegd
Tot slot: De geruststelling en aanwezigheid van personeel of dierbaren om iemand heen
is vaak zeer belangrijk voor mensen met een lichte delier, waardoor het delier vaak tot
2013 / Mens zijn / Vraagstukken rondom sterven / Marieke de Vrij
Hemophilia OUTLOOK The Hemophilia Association of New York, Inc. ‚ SPRING 2010 ‚ Missing: Nearly 25% of the minimum goal for this year’s HANY GOLF 2010 3rd Annual Matthew Lee Greer Golf Classic – June 21st 17th Annual Nick Salerno Memorial Golf Tournament – July 12th form TODAY . Early bird sponsors include: Inspiration Biopharmaceuticals ,
NATUM-Tag Baden-Baden 2010 Abstracts ___________________________________________________________________ Warum wählen Brustkrebspatientinnen komplementäre Therapien? Klinische und psychologische Hintergründe Prof. Dr. Alexander Herzog, Bad Salzhausen An der Gesamtzahl der Krebstodesfäl e gemessen ist die Zahl der Brustkrebs- Todesfäl e keinesfal s die größte. So sterben bei